Beyniniz gerilemeye mi başladı? İşte alabileceğiniz 6 önlem

40 yaşına geldiğinizde bir gecede bel çevrenizin kalınlaşması, eklemlerinizin ağrımaya başlaması ve rahatsız edici sağlık şikayetlerinin artmaya başlaması bu yaşların kabul edilen bir durumu olabilir. 

Bununla birlikte İrlanda’da yer alan University College Cork'taki (UCC) nörobilimciler, orta yaşlı beynin boyut ve işlevde önemli değişimlere eğilimli olduğu ve bunun da kırklı ve ellili yaşlarda bilişsel sağlığın hızla düşmesine neden olduğu konusunda uyarıyor.

Araştırmacılar, temel bilişsel yeteneklerde hızlı bir bozulmanın, diğer açılardan sağlıklı olan kişilerde bile meydana gelebileceğini ancak bunun sıklıkla fark edilmediğini söylüyor. Ancak her şey bu kadar olumsuz değil, çünkü orta yaşın beyin sağlığı açısından son derece kritik olduğunun daha iyi anlaşılması, çok geç olmadan olumlu adımlar atılmaya başlanabileceği anlamına geliyor.

UCC Anatomi ve Sinirbilim Bölümü'nde araştırmacı ve Trends in Neurosciences dergisinde yayınlanan yeni makalenin baş yazarı Sebastian Dohm-Hansen, beyni kuvvetlendirmek için yapılacakları şu şekilde sıralıyor...

1. DAHA FAZLA LİF YİYİN

Dohm-Hansen, araştırmaların, lif açısından zengin bir diyetin "daha faydalı bilişsel sonuçlarla ilişkili olduğunu" ve bağırsak mikrobiyotasından türetilen önemli kimyasalların beyin üzerinde bir etkiye sahip olduğunu gösterdiğini söylüyor. 

Yapılan bir araştırmada, lif hapı alanlar, 12 hafta sonra, beyin fonksiyonunu, reaksiyon süresini ve işlem hızını değerlendiren testlerde plasebo verilenlere göre daha iyi performans gösterdi.

2. BİLİŞSEL REZERV OLUŞTURUN

Sudoku, bulmaca, okuma, etkinlikler düzenlemek ve bir ekibe katılmak gibi teşvik edici hobiler ve görevlerle meşgul olarak bilişsel rezervinizi geliştirmek, ağırlık antrenmanı yoluyla biceps kasını çalıştırmaya biraz benziyor. Dohm-Hansen, "Beyninizi daha güçlü ve daha dayanıklı hale getiriyor. Erken emekliliğin iki ucu keskin bir kılıç gibi olabilmesinin nedeni kısmen budur.” diyor.

İşi bırakmak, beyin sağlığı üzerinde olumsuz etkisi olduğu bilinen stresi azaltır ancak diğer yandan bilişsel açıdan zorlu günlük görevler açısından bir boşluk da oluşturabilir. Dohm-Hansen, 2020'deki bir Lancet raporunda, erken emekli olan kişilerin ilerleyen yaşlarda bunama oranının orantılı olarak daha yüksek olduğunu ortaya çıkardı.

3. KAN BASINCINIZA DİKKAT EDİN

Dohm-Hansen, "Kalbiniz için iyi olan şey genellikle beyniniz için de iyidir. Ve hipertansiyondan kaçınmak bilişsel sağlık için önemlidir." diyor. Geçtiğimiz yıl, İngiliz Kalp Vakfı (BHF) tarafından kısmen finanse edilen bir çalışma, beynin dokuz belirli bölgesinde oluşan hasarın yüksek tansiyondan kaynaklanabileceğini gösterdi. Uzun vadede, Edinburgh Üniversitesi ve Krakow'daki Jagiellonian Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden BHF araştırmacıları, hipertansiyonun hafıza kaybı ve düşünme becerilerinde azalma gibi bilişsel işlevlerde düşüşe katkıda bulunabileceği sonucuna vardı.

4. VÜCUT SAATİNİZİN DÜZENİNİ BOZMAYIN

Pek çok çalışma, uykunun veya uyku eksikliğinin beyin üzerinde uzun vadeli bir etkiye sahip olduğunu öne sürüyor; bunlardan en yenilerinden biri, 22.078 orta yaştaki kişiyi kapsıyor ve Age and Aging dergisinde yayınlandı. Kırklı ila altmışlı yaşları arasında yeterli uyku almayanların, yaşlandıkça daha fazla demans geliştirebileceği ortaya çıktı.

Geçen yıl bulgularını yayınlayan Avustralyalı araştırmacılardan oluşan bir ekibe göre, orta yaşta çok fazla ya da çok az uyumak bilişsel sağlık üzerinde özellikle sert bir etkiye sahip. Canberra Üniversitesi ve Avustralya Ulusal Üniversitesi'nden ekip, Birleşik Krallık'taki 29.544 yetişkin üzerinde yaptıkları araştırmada, düzenli olarak altı saatten az veya dokuz saatten fazla uyuyanların ya da gündüzleri çok fazla "gündüz uyuklamaya" eğilimli olanların olduğunu buldu. Bu da orta yaşta, beyin sağlığını daha kötü etkiledi.

5. KALP DOSTU YİYECEKLER YİYİN

Kalp dostu bir diyete uymanın, yaşamın ilerleyen dönemlerinde bilişsel işlevleri iyileştirdiği, orta yaşta hipertansiyonu durdurmak için diyet uygulayan kadınların hafıza kaybı ve diğer bilişsel gerileme belirtilerini bildirme olasılığının yaklaşık yüzde 17 daha az olduğu görüldü. 

New York Üniversitesi Grossman Tıp Fakültesi'nden araştırmacılar, geçtiğimiz yıl Alzheimer's & Dementia dergisinde yayınlanan 5.116 kadın üzerinde yaptıkları araştırmada, yüksek miktarda bitki bazlı gıdalar ve düşük miktarda doymuş hayvansal yağ, tuz ve şeker içeren diyetin yaşamın ilerleyen dönemlerinde bilişsel işlevlerin iyileştirilmesine yardımcı olabileceğini kaydetti.

6. FARKLI EGZERSİZLER YAPIN

Araştırmacılar, "Egzersizin beyin üzerinde büyük etkisi var. Yaşlandıkça genel sağlığımızdaki düşüşü yavaşlatmaya yardımcı olabilir." diyor. Düzenli koşmanın yeni nöron üretimini yüzde 30'a kadar artırdığı ortaya çıksa da bunun için diğer aktivite türlerinin de faydalı olduğu biliniyor.