Dünyada 2020 böyle geçti?

Yılın ilk çeyreğine yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) Çin'in dışına yayılarak birçok ülkede can kaybına neden olması ve salgına dönüşerek ülkelerde karantina uygulamasının başlaması, İran Devrim Muhafızları Ordusuna bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani'nin ABD operasyonuyla öldürülmesi, İran'da Ukrayna Hava Yollarına ait yolcu uçağının "insani hata" sonucu düşürülmesi ve ABD Başkanı Donald Trump'ın, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile sözde barış planını açıklayarak Kudüs'ün, İsrail'in "bölünmez" başkenti olarak kabul edileceğini söylemesi damga vurdu.

Çinli yetkililer, Kovid-19'un ortaya çıktığı Vuhan'a ilk kez ekip göndererek araştırmalara başladı. Çin'in farklı kentlerine yayılmasının ardından dünyada birçok ülke ve bölgeye de sıçrayan ve can almaya başlayan hastalık salgın ilan edildi. Dünyada alınan önlemler kapsamında "maskeler" günlük yaşamın ayrılmaz bir parçası haline geldi, karantina, seyahat kısıtlaması gibi uygulamalara geçildi.

İran Devrim Muhafızları Ordusuna bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani, ABD'nin Irak'ta havaalanına düzenlediği füze saldırısında öldürüldü. Süleymani'nin ölümü bölgede İran-ABD gerilimini artırdı. İran, ABD'nin Irak'taki üslerini peş peşe vurdu, ABD ise İranlı kişi ve firmalara yaptırım kararı aldı. Tarafların on yıllardır süren gerginliği bu gelişmelerin ardından had safhaya çıktı, hatta "Orta Doğu'da yeni bir savaş kapıda mı?" sorularını gündeme getirdi.

Bu dönemde ABD'nin Irak'taki üslerini vuran İran'da, Ukrayna Hava Yollarına ait "Boeing 737" tipi yolcu uçağı, Kiev'e gitmek üzere Tahran Uluslararası İmam Humeyni Havalimanı'ndan havalandıktan kısa süre sonra düştü ve uçaktaki 176 kişiden kurtulan olmadı. İran Genelkurmay Başkanlığı, Ukrayna uçağının "hassas askeri bir noktanın" üzerinden geçerken "insani hata" sonucu hava savunma sistemi tarafından yanlışlıkla düşürüldüğünü açıkladı.

Fransa'da emeklilik reformu, Şili'de hükümet krizi, Lübnan'da ekonomik kriz ve Hindistan'da Vatandaşlık Yasası protesto edildi, bu gösteriler yer yer şiddet olaylarına dönüştü ve çok sayıda kişi hayatını kaybetti.

ABD Başkanı Donald Trump, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Beyaz Saray'da düzenlediği basın toplantısında, tek taraflı Orta Doğu barış planını kamuoyuna duyurdu. Trump, ABD'nin "Yüzyılın Anlaşması" olarak adlandırdığı plan kapsamında Kudüs'ün, İsrail'in "bölünmez" başkenti olarak kabul edileceğini açıkladı. Plana birçok ülke ve kuruluş tepki gösterirken, dünya genelinde Müslümanlar sokaklara dökülerek planı protesto etti. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas "Kudüs satılık değildir." diyerek planı reddetti.

TRUMP KOVİD-19 SALGINI DOLAYISIYLA SUÇLADIĞI DSÖ'YE SAĞLADIKLARI FONU DURDURDU

ABD Başkanı Donald Trump'ın, Kovid-19 salgını dolayısıyla suçladığı Dünya Sağlık Örgütüne (DSÖ) sağladıkları fonu durdurduğunu açıklaması, Doğu Afrika ülkelerinden Kenya'da, şiddetli yağışların yol açtığı sel ve heyelanlarda 285 kişinin hayatını kaybetmesi ve Libya'da hükümet güçlerinin, başkent Trablus'un batısında yaklaşık üç bin kilometrekarelik alanı, ülkenin doğusundaki gayrimeşru silahlı güçlerin lideri Halife Hafter'e bağlı milislerin elinden geri alması uluslararası gündemin ana başlıkları arasında yer aldı.

Çin'de nisan ayında ilk kez Kovid-19 nedeniyle yaşamını yitiren vaka olmadığı açıklandı ve Vuhan kentinde karantina kaldırıldı.

Pakistan Uluslararası Havayollarına (PIA) ait Lahor-Karaçi seferini yapan yolcu uçağının Karaçi Havalimanı yakınlarında yerleşim alanına düşmesi sonucu 97 kişi yaşamını yitirdi.

Afganistan'da terör örgütü DEAŞ'ın Güney Asya elebaşı Şeyh Ebu Ömer El Horasani'nin yakalanması ve Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütünün (KSYÖ), Suriye'nin Hama kentinin kuzeyindeki Latamne beldesine Mart 2017'de düzenlenen kimyasal saldırıyı, Beşşar Esed rejimi güçlerinin gerçekleştirdiğini açıklaması dünya gündeminde önemli yer tuttu.

ABD'DE POLİS ŞİDDETİ SONUCU FLOYD'UN HAYATINI KAYBETMESİ

ABD'de polis şiddeti sonucu George Floyd'un hayatını kaybettiği Minnesota eyaletinde Vali Tim Walz, acil durum ilan ettiğini açıkladı.

Floyd'un polis şiddeti sonucu hayatını kaybetmesinin ardından başlayan olayların 3. gününde göstericiler polis merkezine girerek binayı ateşe verdi. Belediye Başkanı Jacob Frey akşam sokağa çıkma yasağı ilan etti. Floyd'u gözaltına alırken ensesine dizini basıp ölümüne neden olan polis memuru Derek Chauvin tutuklandı.

AZERBAYCAN İLE ERMENİSTAN ARASINDAKİ SAVAŞIN FİTİLİNİ ATEŞLEYEN ÇATIŞMALAR YILIN ÜÇÜNCÜ ÇEYREĞİNE DAMGASINI VURDU

ABD ile Çin arasındaki siyasi gerilim ve Dağlık Karabağ'da Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki savaşın fitilini ateşleyen çatışmaların başlaması, 2020 yılının üçüncü çeyreğine damgasını vurdu.

Kovid-19 salgınının başlıca yayılma sahası ilkbahar sonunda ABD ve Batı Avrupa ülkeleriyken, yaz aylarından itibaren Brezilya başta olmak üzere Güney Amerika ülkeleri, Hint alt kıtası ve Rusya, salgın öbekleri haline geldi.

Dünya sonbahara Kovid-19'un artan etkisiyle girdi, salgın başta vakaların en yoğun olduğu ülkeler olmak üzere tüm dünyada yeni bir ivme kazandı. Hindistan'da 4 Eylül'de 87 bin 115'e ulaşan günlük vaka sayısı, Kovid-19'un ortaya çıktığı Çin'de Aralık 2019'dan o güne kadar tespit edilen 85 bin 146 vakayı geride bıraktı.

Çin'de kabul edilen Ulusal Güvenlik Yasası'nın Hong Kong Özel İdare Bölgesi'nde yürürlüğe girmesinin ardından kentteki demokrasi yanlısı muhaliflerin hedef alınması, Pekin yönetiminin başta ABD olmak üzere Batı ülkeleriyle ilişkilerinin gerilmesine sebep oldu.

ABD Başkanı Donald Trump, 15 Temmuz'da Ulusal Güvenlik Yasası nedeniyle Çinli yöneticilere yaptırım getirilmesini öngören yasa tasarısını onayladı, bölgenin ticaret imtiyazlarını kaldıran başkanlık kararnamesini imzaladı. Washington yönetimi, 7 Ağustos'ta aralarında Hong Kong Baş Yöneticisi Carrie Lam'in olduğu 11 kişiyi yaptırım listesine aldı.

Hong Kong'un yanı sıra casusluk iddiaları, Uygur Türklerine yönelik baskılar ve Tayvan, ABD-Çin ilişkilerinde gerilimlere yol açtı.

ABD, bina dışında belge yakılarak imha edildiği gerekçesiyle 22 Temmuz'da Çin'in Houston kentindeki başkonsolosluğunu 72 saat içinde boşaltmasını istedi. Çin başkonsolosluğu kapatılırken, Pekin yönetimi buna karşılık ABD'ye, ülkenin güneybatısındaki Çıngdu kentinde bulunan başkonsolosluğunu kapatma talimatı verdi.

Azerbaycan-Ermenistan sınırında 14 Temmuz'da çıkan çatışmalarda, Azerbaycan ordusundan biri tümgeneral olmak üzere 7 askerin şehit olması, Dağlık Karabağ'ın işgalden kurtarılmasına giden savaşın fitilini ateşleyen bir gelişme oldu. Azerbaycan ordusu, 27 Eylül'de Ermeni güçlerinin Dağlık Karabağ yakınlarında sivil yerleşimlere ateş açması üzerine topraklarını işgalden kurtarmak üzere karşı saldırı başlattı.

KOVİD-19'A KARŞI AŞI ÇALIŞMALARI İLK SONUÇLARINI VERDİ

Dünyada Kovid-19 vaka sayısının 70 milyonu, salgın kaynaklı ölümün ise 1,5 milyonu aştığı bu dönemde salgının yayılma hızının artması nedeniyle çok sayıda ülkede yeniden karantina ve kısıtlamalar getirilirken, aşı çalışmaları ilk sonuçlarını verdi.

İngiltere, 2 Aralık'ta Amerikan ilaç şirketi Pfizer ile Türk bilim insanı Prof. Dr. Uğur Şahin'in kurucu ortağı olduğu Alman biyoteknoloji firması BioNTech'in geliştirdiği Kovid-19 aşısının yaygın kullanımına onay verdi. İngiltere aşının yaygın kullanımına onay veren ilk ülke, Pfizer/BioNTech aşısı da "dünyada tescillenen ilk Kovid-19 aşısı" oldu.

Pfizer/BioNTech aşısının yanı sıra klinik deneme aşamasına geçen 52 potansiyel Kovid-19 aşısı bulunurken, bunlardan insanlar üzerinde test edilen 3'ünün ilk sonuçlara göre bağışıklık tepkisi uyandırmada yüksek oranda başarı sağlaması, salgının yaygın aşılamayla kontrol altına alınabileceğine dair umutları artırdı.

Bu dönemde Dağlık Karabağ ve çevresindeki illeri Ermenistan'ın işgalinden kurtarmak için 27 Eylül'de operasyon başlatan Azerbaycan ordusu, 44 gün süren savaşta 5 il, 4 kasaba ve 286 köyü işgalden kurtardı ve Ermenistan ordusuna büyük darbe vurdu. Azerbaycan ordusu Dağlık Karabağ'daki savaşta 2 bin 783 şehit verdi.

Yılın son çeyreğinde ABD'de 3 Kasım'da yapılan 59. başkanlık seçimlerini Demokrat aday Joe Biden kazandı. 270 delegeye ulaşan adayın başkanlık koltuğuna oturmaya hak kazandığı ABD'de Biden, 306 delegeye ulaşırken, mevcut Başkan Donald Trump ise 232 delegede kaldı.