Sofya, Boris Parkı’nda Mustafa Kemal ve Dimitrina Kovacheva ayak izleri

Bshaberler / M. Haluk Yalçınkaya

Bursa, Bulgaristan'da ‘doğmuş – yaşamış – yaşayan’, kısacası soydaşlarımızın yoğun olarak bulunduğu şehirlerden biridir.

Soydaşlarımız, yıllar içinde çeşitli nedenlerden ve devrin hükümetleri tarafından Bulgaristan’da baskıya uğramış ve anayurtları Türkiye ye gelmişler.

Hep merak ederdim “Nasıl bir yer Bulgaristan? diye…”

Ve kısa süre önce, gazeteci arkadaşım Sevinç Çelebi vasıtası ile Bulgaristan'a gitme fırsatını yakaladım!

Avantajım kendisinin de orada doğmuş ve yaşamış biri olması idi.

Bir grup arkadaş üç günlüğüne Sofya'ya gittik.

İlk gün…

Sabahın erken saatlerinde vardığımız, Bulgaristan’ın başkenti Sofya’yı umduğumdan daha güzel, ancak ne yazık ki asimilasyon ve yaşanan ekonomik krizden sonra biraz bakımsızlaşmış bir şehir olarak buldum.

Sofya’nın merkezine 500 metre yakınında, Aslanlı Köprü’nün başında şahane bir otele yerleştik.

Gezmek için sabırsızlanan bendeniz;

Otelden çıkıp ilerlediğimde yol üzerinde tarihi bir bina gördüm.

Kapıda Kiril Alfabesinden yazılar vardı, içeriye girince bu binanın yiyecek, hediyelik eşyalar vs satan bir AVM olduğunu anladım (Yerli halk onu ‘HALİ’TE’ olarak adlandırıyor)

HALİ’TE’nin hemen çapraz karşısında  Osmanlı zamanında yapılmış harika bir  cami gördüm.

Battenberg Meydanı’nda ise 1985 yılında arkasında St. Cyril ve St. Methodius adlı ilk uluslararası vakfın Ulusal Yabancı Sanat Galerisi olarak kullanılan harika bir yapı dikkatimi çekti…

Kısacık bir dilim içinde binanın önündeki havuz ise turistlerin resim çekindiği bir mekan olduğunu anladım.

Biraz ilerde Meclis Binası, Dışişleri Bakanlığı ve pek çok resmi kamu kuruluşların binaları bulunuyor.    

Yol boyunca bize eşlik eden tarihi yapılardan sonra Aleksandır Nevsi Katedraline vardık…

Bulgaristan’ın en büyük üniversitesi olma özelliğini taşıyan ve mimarisi ile göz kamaştıran Sveti Kliment Ohridski Binasının hemen yanında bulunan ve üniversitenin ismini taşıyan alt geçitten karşıya (Kartal Köprü’ye) geçtiğinizde Sofyalıların nefes aldıkları Çar Boris Parkı’na ulaştık.

Asırlık ağaçların gölgesinde veya park içerisinde bulunan kafe ve restoranlarda dinlendikten sonra park içinde gezinirken aklıma Mustafa Kemal ile Miti'ye evlenme teklif ettiği yer aklıma geldi.

Mustafa Kemal işte tam da bu parkta Miti ile buluşup konuşurlarmış ve hatta evlenme teklifini de Boris Parkında yapmış.

Bilmeyenler için kısaca bahsedeyim…;

Miti,  1914 Şubat ayının ilk cumartesi günü aile dostları ile Sofya şehir gazinosunda ilk defa karşılaşır Mustafa Kemal ile, o sırada orkestra Güzel Mavi Tuna valsını çalıyor ve Mustafa Kemal onu valsa kaldırır ve o gece her şarkıda dansa devam ederler.

Gazinodan çıkarken lapa lapa yağan kar eşliğinde Miti, babası General Kovaçev ile tanıştırmak için Mustafa Kemal'i evine çağırır...

Bir sonraki davet Sofya sosyetesinin önde gelenlerinden Sultana Raço Petrov’un evinde verilir.  

İtalyan Büyükelçisi, Alman Askerî Ataşesi, Avusturya Büyükelçisi, Fransız Askerî Ataşesi, Rus Büyükelçisi ve Türk Askerî Ataşesi Mustafa Kemal ile Kovaçevler de orada hazır idi.

Miti piyanoda Chopin konserini bitirip Mâvi Tuna’ya geçmiş ve bu vals ile herkes dansa başlamış.

Miti bu vals çalarken sanki Mustafa Kemal’e ilk dans ettikleri geceyi hatırlatmak istiyordu…

24 Mayıs 1914 gecesi  Voyennen Askeriye Kulübü seçkin misafirleri için ışıl ışıl hazırlanmış misafirlerini bekler ve konuklar;  Napolyon’dan, Kraliçe Marie Antoinette’e, Lady Machbeth’den, Puşkin, Maça Kızı’na kadar, târihi şahsiyetler ile edebî eserlerdeki kahramanların maskelerini kullanan elçiler ve askerî ataşelerden oluşan davetli topluluğu gelir. Miti o sırada salona giren, eli yatağanının kabzasında sarışın yeniçeri ile göz göze gelir. Miti işte bu ânı ömrü boyunca unutmadı. O sırada herkes bu yeniçeriye bakar ve konukların takdirini toplar. Artık alkışlar bütün salonu kaplamıştır. Neşeli ve keyifli bir gecenin nihâyetinde ödül kazanan kostümlerin açıklanır,  Türk Askeri ateşe Mustafa Kemâl Bey birinci seçilir. Ve hemen fotoğrafçı çağırılır, o an ölümsüzleşir. İşte Mustafa Kemal'in yeni çeri resminin hikayesi de budur.

Bu masalsı aşkın sonunu Mustafa Kemal 1931 yılında Ankara’da Sofya Kooperatif Tiyatro’su sanatçılarına seslenirken şöyle ifade etmişti:

“Bulgaristan’ı unutmuş değilim. Orada gençliğimin bir parçasını bıraktım. Güzel bir kızı sevdim, ama onu bana vermediler”

Bu söze başka bir şey söylemeye gerek yok.

Ben en iyisi Bulgaristan tatilime döneyim!

İkinci gün

Sofya'dan sonra Filibe'ye (Plovdiv'e) gittim merkezde Osmanlı zamanı yapılan güzel bir camiyi gördüm.

Ardından  Plovdiv'de 3 tepeye kurulu eski şehire gitmenizi tavsiye ederim.

Eskişehir'in içinde roma dönemine ait anfi tiyatro tüm Filibe’ye hakim bir konumda yer alır.

Velhasıl kelam, Bulgaristan bizim!

Çünkü  orada her an bir Türk'e Anadolu vatandaşına rastlamak mümkün.

Özetle;

Gezilesi, görülesi yerler.

Başta Sevinç Çelebi’ye, bizi içtenlikle Bulgaristan’ın iki büyük şehrini gezdirdiği, dilinin döndüğünce geçmişi ve bugünü anlattığı için, birlikte bulunduğumuz ve dolu dolu vakit geçirdiğimiz yol arkadaşlarıma sonsuz teşekkürler.

Yolunuz düşerse değil, mutlaka rotanızı Bulgaristan’a çevirmenizi tavsiye ederim..

Kalın Sağlıcakla…