Tartışmalı tarım ilacı için tartışmalı karar!

PAŞA ALYURT Ankara - ABD’de milyon dolarlık tazminat ceza ve davalarına konu olan Alman ilaç ve kimya şirketi Bayer’in alt firması Monsanto tarafından satılan ve kansere yol açtığı iddia edilen “glifosat” içeren “Roundup” adlı tarım ilacına karşı Türkiye’de açılan ilk davada sürpriz bir gelişme yaşandı. İlacın Türkiye’de kullanımının yasaklanması talebiyle yapılan başvurunun “zımnen” reddedilmesi üzerine, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ret kararının iptali istemiyle açılan davada aynı mahkemede 8 ay ara ile birbirine zıt iki karar çıktı.

Önce iptal, sonra ret

ABD’de bir bahçıvanın glifosat kullanımı yüzünden kansere yakalanması üzerine tarım ilacı üreticisi Monsanto firması yaklaşık 300 milyon dolar tutarında tazminata mahkum edilmişti. Söz konusu etken maddenin Türkiye’de kullanımının yasaklanması, bu maddeyi içeren ilaçların lisanslarının ve ruhsatlarının iptal edilmesi, piyasadan toplatılması başvurularının dolaylı şekilde reddedilmesi üzerine, bakanlığın bu idari işlemin iptali istemiyle Avukat Senih Özay tarafından dava açılmıştı. Davaya bakan Ankara 18. İdare Mahkemesi, Temmuz 2020’de verdiği kararda, idari işlemin iptaline hükmetti. Bunun üzerine bakanlık ve müdahil olan Monsanto şirketi karara itiraz etti. Dosyayı inceleyen Ankara Bölge İdare Mahkemesi 10. İdari Dava Dairesi, “müdahillik isteminde bulunanlara dair karar verilmemiş olması” sebebiyle yerel mahkeme kararını usule aykırı buldu. Usule ilişkin eksikliklerin tamamlanması için de 18. İdare Mahkemesi’nin kararını bozdu. Dosyayı yeniden ele alan 18. İdare Mahkemesi ise 8 ay önce verdiği “esas” kararını değiştirerek, davanın reddine karar verdi.

‘Bilimsel çalışma yok’

Kararın sonuç bölümünde, alınan kamu kurum görüşlerinde, dünyada kullanımına izin verilen glifosat içerikli tarım ilaçlarının kimi ülkelerde riskli bulunarak yasaklandığı, ancak zararları konusunda bilimsel olarak net bir çalışmanın bulunmadığının belirtildi. Glifosat içerikli tarım ilaçlarının Avrupa Birliği edinimleri esas alınarak kullanımına izin verildiğinin belirtildi. “Dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır” denildi.

Davayı açan avukat Senih Özay, 18. İdare Mahkemesi’nin kararına karşı 17 Mayıs’ta istinaf mahkemesine itiraz dilekçesi sundu. Dilekçede, “Yerel mahkemenin vermiş olduğu ilk kararda, gerekçe olarak Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi ve Veterinerlik Fakültesi’nden, Ziraat Odaları Birliği’nden, Ziraat Mühendisleri Odası’ndan, Türk Tıbbi Onkoloji Derneği’nden ve Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nden; glifosat etken maddesinin kanserojen ve toksik yapısına ilişkin alınan bilgi yazıları gösterilerek, yapılan değerlendirme neticesinde dava konusu idari işlemin iptaline karar verilmiştir” hatırlatmasını yaptı.

‘Bıktım artık’

Karara ilişkin değerlendirmede bulunan Avukat Senih Özay, “İki müdahil hatası düzeltilip karar bağlanır ve tekrar iptal kararı verilir. Veya haydi ileri giderek üç kişilik beş kişilik bilirkişi heyeti kurulur ve rapor alınır. Ancak öyle yapılmamış. Mahkemenin bilirkişisine gerek yok, davayı ters kapatalım demişler” diye konuştu. Özay, “İstinaf mahkemesine mahkemesine itiraz ettim. Ama, yaşlı bir avukatım. Bıktım artık. Amerika’da 13 milyar dolar halka ödeniyor bile” ifadelerini kullandı.