Yeraltı kentleri

Kimi zaman savaşlardan korunmak, kimi zaman yırtıcı hayvanlar, doğal afetler ya da kutsal nedenler için inşa edilen yeraltı şehirleri, gizemli bir dünyaya açılan kapılarıyla her zaman ilgi çekiyor. Öyle ki bazı şehirler 30 bin insanı aynı anda içine alacak kadar büyük. Üstelik içerisinde uzun süre insanların ihtiyaçlarını karşılayacak erzak depolarından su kuyularına her şeyin düşünülmüş.Dünyada her yıl milyonlarca turistin ziyaret ettiği yeraltı şehirlerinden Türkiye’de de çok sayıda var.

Kapadokya şaşırtıyor

Kapadokya, ilginç yeryüzü şekilleri olan peribacaları kadar yeraltı şehirleriyle de ünlü. Bölgedeki yeraltı şehirlerini kuran ilk Hristiyanlar, girişleri kolayca fark edilemeyecek şekilde yapılmış bu şehirlerde saklanarak Romalı askerlerin zulmünden kurtulabilmiş. 36 yeraltı şehrinden en ünlüleri ise şunlar:

Derinkuyu: Nevşehir’e 30 kilometre uzaklıktaki Derinkuyu Yeraltı Şehri, büyük bir topluluğu içinde barındıracak ve ihtiyaçlarını karşılayacak mekânlardan oluşuyor. Yeraltı şehirlerinde insanların uzun süre dışarı çıkmadan yaşamak zorunda kalabilecekleri için erzak depoları, havalandırma bacaları, şarap imalathaneleri, kiliseler, manastırlar, su kuyuları, tuvaletler ve toplantı odaları bulunuyor. Derinkuyu’da bir misyonerler okulu, günah çıkarma yeri, vaftiz havuzu ve derin bir kuyu da yer alıyor. Kapadokya’daki yeraltı şehirlerinin en büyüğü olan Derinkuyu, 8 katlı. 

Kaymaklı: Kaymaklı’nın tarihi M.Ö. 3000’e kadar gidiyor. 8 katlı şehirde koridorlarla birbirlerine bağlanan oda ve salonlar, şarap depoları, su mahzenleri, mutfak ve erzak depoları, havalandırma bacaları, su kuyuları, kilise ve herhangi bir tehlikeyi önlemek için kapıyı içten kapatan sürgü taşları yer alıyor.

Mazı: Antik adı Mataza olan Mazı köyü, Ürgüp’e 18 kilometre uzaklıkta. Dört farklı girişi tespit edilen yerleşim, geniş alanlara yayılan ahırlarıyla dikkat çekiyor. Bu şehrin, ana geçim kaynağı hayvancılık olan 6 bin insana ev sahipliği yaptığı tahmin ediliyor. Ahırlardan kısa bir koridor vasıtasıyla yeraltı şehrinin kilisesine ulaşılıyor.

Medeniyetlerden izler

Ağırnas: Kayseri’deki yeraltı şehri, Mimar Sinan’ın doğum yeri olan tarihi Ağırnas kasabasında kurulu. 12 oda, 2 salon, 1 şapel ve şaraphane bulunuyor. 2005’ten bu yana ziyarete açık olan şehir, 110 metre uzunluğunda. 

Mucur: Kırşehir Mucur’daki yeraltı şehri, 7-8 metre derinliğinde. İnsanların ancak eğilerek ilerleyebilecekleri genişlikteki dehlizler, küçükbaş hayvanlar için ahırlar, ibadet yerleri ve yer üstüne açılan havalandırma bacaları bulunuyor.

Çeşka: Yozgat il merkezinin 3 kilometre yakınında yer alıyor. Üç ayrı yerden girişi bulunan şehrin en üst kısmında kaya mezarları tespit edilirken şehirde Roma, Bizans ve Frig seramiğine de rastlanıldı.

Ani: Kars’ın Arpaçay ilçesi yakınındaki Ani Antik Kenti, ev sahipliği yaptığı medeniyetlerin izleriyle her yıl turist çekiyor. 2016’da Dünya Mirası seçilen Ani, tarihi yapılarının altından bir yeraltı şehri de saklıyor. Halk arasında “Gider-Gelmez” olarak bilinen şehir, Resimli Kilise’nin güneydoğusundaki ana kayanın altında bulunuyor. Bu yeraltı şehri hem saklanma yeri hem de kiler olarak kullanılmış.

1300 metrelik şehir

Kayseri’de geçen yıl tespit edilen yeraltı şehri, 26 farklı girişe ve 1300 metre uzunluğa sahip. Şehrin 2 bin yıllık geçmişi olduğu tahmin ediliyor. Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Memduh Büyükkılıç, yeraltı şehrini turizme kazandırmak için çalışma yapacaklarını söyleyerek “Büyükbürüngüz’de bulunan yeraltı şehri önemli bir keşif. En uzun yeraltı şehri niteliğini taşıyor” dedi.

Gezmek günlerce sürüyor

Dünyada en bilinen yeraltı şehirlerinin başında Ürdün’deki Petra Antik Kenti geliyor. 2200 yıllık kentte, tiyatro, tapınak ve kral mezarları kayalıklara oyulmuş. Polonya’daki Wieliczka Tuz Madeni’nin tarihi ise 1200’lere dayanıyor. Odalar, kilise ve heykellerin bulunduğu, 300 kilometre yürüyüş alanına sahip madeni gezmek günlerce sürüyor.

Fransa’daki Naours Yeraltı Şehri’nde ise 300’ü aşkın oda var. Şehir, 3 bin kişilik alana sahip. Yine Çekya’daki Pilsen Tünelleri, İtalya’daki Orvieto, İskoçya’daki Edinburgh Mahzenleri de öne çıkan yeraltı şehirlerinden.