Olumsuz düşünceler bizi nasıl etkiler?

Uzmanlara göre kendimizi sürekli olumsuz şekilde etiketlememiz veya kötümser düşünceleri içselleştirmemiz, psikolojik ve davranışsal düzeyde olumsuz sonuçlara yol açabiliyor. Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, olumsuz düşüncelerin sağlığımıza etkilerini ve bunlarla başa çıkma yollarını şöyle anlattı:

Nelere yol açar?

Olumsuz düşünceler yoğunlaşırsa genel sağlığımızı ve hayatımızı şöyle etkiler:

1-Özgüveni azaltır

Negatif düşünce tarzı, “yetersizim”, “başarısızım” veya “değersizim” gibi ifadeler, kişinin özsaygısını ve özgüvenini ciddi şekilde etkileyebilir. Sürekli olumsuz düşüncelere sahip olan bir kişi, kendini değersiz ve yetersiz hissedebilir, bu da hayata bakışta mutluluğu ve başarı hissini azaltabilir. Kişi sürekli başkalarının onayını arayabilir ve bu da sağlıklı ilişkiler kurmasını zorlaştırabilir.

2-Anksiyete ve depresyon riskini artırır

Bilinçaltına gönderilen olumsuz düşünce kalıpları kişinin kendisi ve çevresi hakkında sürekli negatif varsayımlar yapmasına neden olur. Bir hata yaptığımızda ‘her şeyi mahvediyorum' ya da zor bir durumla karşılaştığında ‘hiç bir şey düzelmeyecek' gibi düşüncelere kapılabiliriz. Bilinçaltına gönderilen negatif olumlama mesajları, anksiyete ve depresyon gibi ruh sağlığı sorunlarına zemin hazırlayabilir.

3-Karar verme becerilerinde sorun yaratır

Olumsuz düşünceler içinde olan kişi kendine güvenemediği için doğru karar vermekte güçlük çeker. Sürekli başkalarının onaylamasına ihtiyaç duyabilir ve bu da kararlarında hatalara neden olabilir. Özellikle zor kararlar alınması gereken durumlarda olumsuz düşünce kalıpları kişiyi ikilemde bırakabilir. Negatif düşünceler problem çözme becerisinde de soruna neden olur. Kişi problemleri çözme konusunda daha çekingen ve pasif davranır. Problemin üzerine gidilmesini ve etkili çözüm arayışını sekteye uğratır. Kişinin yaratıcılığını, esnek düşünme yeteneğini de etkileyerek alternatif çözümlerin bulunmasını güçleştirir.

4-Sosyal ilişkileri zayıflatır

Kendine yönelik sürekli negatif düşünceler özgüveni azaltır ve başkalarıyla iletişim kurarken tereddüt ve güvensizlik yaşanmasına neden olur. Kendini değersiz ve yetersiz hisseden kişi sosyal iletişimden kaçınmaya başlar. Bu durum, kişiyi izolasyona ve yalnızlığa iter.

5-Fiziksel sağlığı bozar

Uzun vadede olumsuz düşünceler, ruhsal sorunların yanı sıra fiziksel sorunlara da yol açar. Negatif duyguların yol açtığı stres, vücudun “savaş ya da kaç” tepkisini tetikler, kortizol ve adrenalin gibi hormonlar salgılanır. Bu hormonlar vücudun acil durumlara tepki verme mekanizmasının bir parçasıdır. Ancak uzun dönemde yüksek tansiyon, kalp hastalığı, diyabet ve zayıf bağışıklık sistemine yol açabilir. Ayrıca, negatif duygular uyku düzenini bozabilir, yorgunluğa ve diğer sağlık sorunlarının şiddetlenmesine neden olabilir.

İşte çözüm önerileri

Eğer anlık negatif bir ortamdaysak tetikte olmamız hayatta kalabilme mekanizmasını desteklese de bu durumun uzun sürmesi vücudumuza zarar verir. Negatif bakış açımız yaşadığımız en küçük sorunda bile fazlaca düşünüp kafaya takmamıza gün boyunca olumlu olayları, karşımıza çıkan şansları gözden kaçırmamıza neden olabilir. İşte olumlu düşünmenizi sağlayacak öneriler:

■ Günlük hayatta küçük mutlulukları fark etmek ve bunlar için şükran duymak olumlu duyguları artırır.

■ Yaşanan olumlu olayları paylaşmak: aldığınız güzel bir haberi veya yaşadığınız güzel bir olayı sevdiklerinizle paylaşmak, mutluluğu yaymak ve olumsuz düşünceleri azaltmada etkili bir yöntemdir.

■ Düzenli egzersiz yapmak endorfin salgılanmasını artırarak stresi azaltır.

■ Her gece yattığınızda ertesi günü düşünerek planlarınızı olumlu değerlendirin, (gireceğiniz bir sınav yapacağınız bir konuşma gibi) hepsinin harika geçeceğini düşünün. Bu düşünce bilinçaltınıza inecek ve size motive olarak uyandıracaktır.

■ Sabah uyandığınızda ne kadar yorgun ya da mutsuz kalksanız bile kendinizi pozitif cümlelerle motive edin ve bilinçaltınıza olumlu sinyaller gönderin.

■ Olumsuz otomatik düşünceleri fark etmek ve bunları gerçekçi ve olumlu düşüncelerle yer değiştirmek duygusal olarak esnekliği artırır.

■ Sevdiklerinizin size anlamalarını sağlayacak güçlü sosyal ilişkiler, zor zamanlarda destek ve rahatlamanızı sağlar. Arkadaşlarınız ve ailenizle korkularınızı, sıkıntılarınızı paylaşmak sizi rahatlatacaktır.

■ Etrafınızdaki insanlara karşı empati ve anlayış göstermek kendi sorunlarınızı daha rahat görmemizi ve çözmemizi sağlar.

■ 'Keşke'', ‘'Acaba'', ‘'Olmazsa'' gibi kelimeleri kullanmaktan kaçının. Bu sayede kendinizi suçlamaz, hırpalamazsınız.

■ Düşünce ve duygularınızı, korkularınızı, endişelerinizi yazmak kendinizi daha iyi anlamanıza objektif olarak yardımcı olur. Günlük tutmak duygusal süreçleri düzenlemenize ve stresle başa çıkmanıza yardım eder.

■ Resim yapmak, müzikle uğraşmak, hobilerle uğraşmak gibi yaratıcı faaliyetler duyguları ifade etme ve olumsuz duyguları yönetmeye yardım eder.

■ Doğada vakit geçirmek stresi azaltır. Yürüyüş yapmak, bahçe işleriyle uğraşmak mutluluk ve huzuru artıracağı için daha olumlu bakış açısı sağlayacaktır.